Doğal içgüdüler, doğuştan gelen, öğrenilmemiş ve türün tüm bireylerinde görülen davranış kalıplarıdır. Bir uyaranla karşılaşıldığında otomatik olarak tetiklenirler ve hayatta kalma, üreme gibi temel ihtiyaçları karşılarlar.
-
Temel Özellikleri:
- Doğuştan Gelme: Öğrenme veya deneyim gerektirmezler. Genetik olarak kodlanmıştır.
- Evrensel Olma: Aynı türün tüm bireylerinde aynı şekilde görülürler.
- Otomatik Tepki: Belirli bir uyaranla karşılaşıldığında istemsiz olarak ortaya çıkarlar.
- Amaca Yönelik Olma: Genellikle hayatta kalma, üreme veya türün devamlılığını sağlama gibi belirli bir amaca hizmet ederler.
-
Örnekler:
- Bebeklerde Emme İçgüdüsü: Yeni doğmuş bir bebeğin memeyi bulup emmesi tamamen içgüdüseldir.
- Göç Etme: Bazı kuş türlerinin belirli mevsimlerde göç etmesi içgüdüsel bir davranıştır.
- Örümceklerin Ağ Örmesi: Örümceklerin ağ örme yeteneği doğuştan gelir ve öğrenilmemiştir.
- Korku ve Kaçma: Tehlike anında hissedilen korku ve buna bağlı olarak kaçma davranışı içgüdüseldir.
-
İnsanlardaki İçgüdüler:
İnsanlarda da bazı içgüdüsel davranışlar bulunur, ancak bunların oranı hayvanlara göre daha azdır. İnsan davranışları daha çok öğrenme, deneyim ve kültürel faktörlerden etkilenir. Bazı örnekler:
- Korunma İçgüdüsü: Kendini tehlikeden koruma.
- Annelik/Babalık İçgüdüsü: Çocuklara karşı şefkat ve koruma duygusu.
- Rekabet İçgüdüsü: Kaynakları elde etmek için diğerleriyle rekabet etme.
-
İçgüdülerin Değişimi ve Bastırılması:
İçgüdüler, öğrenme ve deneyim yoluyla değişebilir veya bastırılabilir. Özellikle insanlarda, akıl yürütme, öğrenme ve kültürel normlar, içgüdüsel davranışların kontrol edilmesinde önemli rol oynar.
İlgili kavramlar: